Trudna sytuacja makroekonomiczna i widmo globalnej recesji powodują wzrost zainteresowania firm procesem restrukturyzacyjnym. Dla wielu przedsiębiorców jest to ostatnia deska ratunku. W tym artykule odpowiemy na 10 najczęściej zadawanych pytań na temat restrukturyzacji.

Pytanie nr 1: Na czym polega restrukturyzacja firmy?

Restrukturyzacja firmy to postępowanie, które niewypłacalnej lub zagrożonej niewypłacalnością firmie stwarza szansę na uniknięcie upadłości i zawarcie układu z wierzycielami, a w konsekwencji odzyskanie rentowności i dalsze prowadzenie działalności.

• Postępowanie o zatwierdzenie układu do tryb, który cieszy się obecnie największą popularnością wśród dłużników. Jego główne zalety to: krótszy czas trwania, niższe koszty oraz szeroka ochrona przed egzekucjami.
• Restrukturyzacja jest dostępna dla osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, spółek i rolników.
• Dłużnik niewypłacalny opóźnia się w wykonaniu zobowiązań pieniężnych ponad 3 miesiące. Zagrożenie niewypłacalnością oznacza bliską perspektywą niewypłacalności.
• W postępowaniu bierze udział licencjonowany doradca restrukturyzacyjny.
• Są 4 trypy postępowań restrukturyzacyjnych, które różnią się długością trwania, skomplikowaniem oraz poziomem ochrony i kosztami.

Postępowanie zapewnia ochronę przedsiębiorcy m.in. przed działaniami wierzycieli i organów egzekucyjnych. Takie działanie ma swoje umocowanie prawne w przepisach ustawy Prawo restrukturyzacyjne.

Z dniem 1 grudnia 2021 roku znowelizowane postępowanie o zatwierdzenie układu (PZU) zostało umieszczone w przepisach ustawy prawo restrukturyzacyjne. Jego podstawą stały się przepisy pierwotnego postępowania o zatwierdzenie układu oraz uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne tzw. covidowe, funkcjonujące w okresie 2020 – 2021 roku w oparciu o „Tarczę 4.0”.

Niewypłacalność a zagrożenie niewypłacalnością

Zgodnie z art. 11 prawa upadłościowego dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Domniemywa się, że dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące.

Art. 6 prawa restrukturyzacyjnego określa, iż przez dłużnika zagrożonego niewypłacalnością należy rozumieć dłużnika, którego sytuacja ekonomiczna wskazuje, że w niedługim czasie może stać się niewypłacalny.

Udział doradcy restrukturyzacyjnego

W każdym przypadku restrukturyzacji prowadzonej w oparciu o prawo restrukturyzacyjne wymagany jest udział osoby posiadającej licencję doradcy restrukturyzacyjnego. W wielu przypadkach restrukturyzacja oznacza tylko określenie nowych zasad spłaty zobowiązań, np. poprzez rozłożenie ich w czasie, zmniejszenie lub umorzenie odsetek. Jednakże niekiedy jest to bardzo złożony proces i dlatego koniecznym jest kontakt na początku działań z doradcą restrukturyzacyjnym by wybrać odpowiedni rodzaj postępowania.

Pytanie nr 2: Ile trwa restrukturyzacja firmy w postępowaniu o zatwierdzenie układu?

W 2022 r. ogłoszono 2379 postępowań restrukturyzacyjnych, ich liczba była o ponad ¼ wyższa niż w 2021 r. Dłużnicy najczęściej występowali o restrukturyzację w ramach postępowania o zatwierdzenie układu (PZU), które stanowiło ponad 90% wszystkich postępowań.

Postępowanie to cechuje się relatywną łatwością oraz szybkością w porównaniu do pozostałych postępowań restrukturyzacyjnych, a to z tego powodu, iż co do zasady jest to postępowanie pozasądowe.

Czas jego trwania określony jest maksymalnie na 4 miesiące (tj. okres czasu, do którego powinien zostać złożony wniosek o zatwierdzenie układu), zaś dłużnik w jego toku zyskuje ochronę przeciwegzekucyjną oraz m.in. zakaz wypowiadania przez jego kontrahentów umów o strategicznym znaczeniu dla jego przedsiębiorstwa.

Po uzyskaniu pozytywnego wyniku głosowania, następuje zatwierdzenie planu spłaty przez Sąd i dalej dłużnik korzysta z ochrony. Postępowanie kończy się wraz z uprawomocnieniem się postanowienia o zatwierdzeniu planu spłaty.

Cała procedura trwa od 4 do nawet 12 miesięcy. Dla porównania postępowanie sanacyjne z reguły trwa ponad rok, a często trwa ponad 2 lata.

Pytanie nr 3: Jakie są korzyści z restrukturyzacji?

Postępowanie restrukturyzacyjne wiąże się z pewnymi ograniczeniami, ale przeważnie korzyści płynące z tej procedury są o wiele większe. Najważniejszą w nich jest uniknięcie przez dłużnika upadłości, zachowanie przedsiębiorstwa i dalsze jego prowadzenie.

Ponieważ dłużnicy najchętniej występują o restrukturyzację w ramach postępowania o zatwierdzenie układu (PZU) – stanowiło ono 90% wszystkich postępowań – skupmy się na restrukturyzacji w tym właśnie trybie.

Postępowanie egzekucyjne skierowane do majątku dłużnika wszczęte przed dniem obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego ulega zawieszeniu z mocy prawa z dniem tegoż obwieszczenia.

Szeroki zakres ochrony dłużnika

Od chwili otwarcia postępowania nie można dłużnikowi wypowiedzieć:

• umów najmu lub dzierżawy lokalu lub nieruchomości, w których jest prowadzone przedsiębiorstwo dłużnika;
• umów kredytu w zakresie środków postawionych do dyspozycji kredytobiorcy przed dniem otwarcia postępowania, umów leasingu, ubezpieczeń majątkowych, umów rachunku bankowego, umów poręczeń, gwarancji lub akredytyw wystawionych przed dniem obwieszczenia;
• umów obejmujących licencje udzielone dłużnikowi;
• innych umów o podstawowym znaczeniu dla prowadzenia przedsiębiorstwa.

Skutki restrukturyzacji

Zakończenie postępowania restrukturyzacyjnego poprzez sądowe zatwierdzenie układu zawartego przez dłużnika z wierzycielami powoduje, że dłużnik musi je regulować na warunkach wynikających z układu.

W praktyce zaś do najczęściej stosowanych zalicza się:

• rozłożenie spłaty zaległości na raty;
• odroczenie terminu wykonania zobowiązań;
• umorzenie części (a niekiedy nawet całości) zobowiązań;
• konwersję wierzytelności na udziały lub akcje przedsiębiorstwa;

Restrukturyzacja – naprawdę warto!

Jak widać powyżej przywrócenie płynności finansowej jest kluczową korzyścią postępowania która skutkuje uniknięciem upadłości, powoduje korzystniejsze rozwiązania dla wierzycieli niż w przypadku postępowania upadłościowego i to jest główną zaletą.

Szybkość i pewność uruchomienia, niewielkie koszty w porównaniu z innymi postępowaniami restrukturyzacyjnymi o w połączeniu z szeroką ochroną przed egzekucjami stanowi główny czynnik skutkujący tym, że PZU zdecydowanie dominuje, jeśli chodzi o rodzaj wdrażanych restrukturyzacji w naszym kraju.

Pytanie nr 4: Czy restrukturyzacja chroni przed upadłością?

Celem postępowania restrukturyzacyjnego jest ochrona dłużnika przed upadłością. W ustawie Prawo Restrukturyzacyjne wyraźnie wskazano, że zawarcie układu jest znacznie korzystniejszym rozwiązaniem problemów dłużnika niż jego zlikwidowanie w drodze procedur upadłościowych.

Stosownie do art. 9a prawa Upadłościowego nie można ogłosić upadłości przedsiębiorcy w okresie od otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego do jego zakończenia lub prawomocnego umorzenia.

Celem postępowania jest zawarcie układu co do spłaty wierzytelności objętych układem i następnie jego wykonanie. Znika tym samym przesłanka do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Każdy sprawa jest inna i jest wymagane dokonanie analizy stanu ekonomicznego by następnie wybrać najlepszy wybór optymalnego scenariusza postępowania.

Szybkość i pewność uruchomienia, niewielkie koszty w porównaniu z innymi postępowaniami restrukturyzacyjnymi o w połączeniu z szeroką ochroną przed egzekucjami stanowi główny czynnik skutkujący tym, że postępowanie o zatwierdzenie układu (PZU) zdecydowanie dominuje, jeśli chodzi o rodzaj wdrażanych restrukturyzacji w naszym kraju.

Pytanie nr 5: Kiedy rozpocząć restrukturyzację?

Pierwszym sygnałem, że warto zacząć myśleć o przeprowadzeniu postępowania restrukturyzacyjnego jest brak możliwości terminowego regulowania wymagalnych zobowiązań lub nawet świadomość, iż taki moment niedługo nadejdzie. Oznacza to, że postępowania restrukturyzacyjne są skierowane zarówno do przedsiębiorców już niewypłacalnych, jak i zagrożonych niewypłacalnością.

Zgodnie z art. 11 prawa upadłościowego dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Domniemywa się, że dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące.
Z kolei art. 6 prawa restrukturyzacyjnego określa, iż przez dłużnika zagrożonego niewypłacalnością należy rozumieć dłużnika, którego sytuacja ekonomiczna wskazuje, że w niedługim czasie może stać się niewypłacalny.

Dłużnicy wybierają postępowanie o zatwierdzenie układu

W 2022 r. dłużnicy najczęściej występowali o restrukturyzację w ramach uproszczonego postępowania o zatwierdzenie układu (PZU). PZU stanowiło 90% wszystkich postępowań.
W tego rodzaju postępowaniu dłużnik zawiera umowę o sprawowanie nadzoru z wybranym przez siebie doradcą restrukturyzacyjnym, który od tego momentu pełni funkcję nadzorcy układu. Nadzorca ma za zadanie pomóc w przygotowaniu propozycji układowych, przeprowadzeniu samodzielnego zbierania głosów oraz złożeniu do sądu wniosku o zatwierdzenie układu. Nadzorca powinien również przekazywać wierzycielom informacje o sytuacji majątkowej dłużnika oraz możliwości wykonania układu, żeby każdy z nich mógł podjąć racjonalną ekonomicznie decyzję odnośnie głosowania za albo przeciwko układowi. Ciężar przeprowadzenia postępowania o zatwierdzenie układu w głównej mierze spoczywa na dłużniku.

Kiedy jest czas na restrukturyzację?

Co do zasady im wcześniej rozpocznie się ów proces, tym łatwiej go przeprowadzić np. z powodu braku wypowiedzianych umów, zbędnych kosztów sądowych, rozpoczętych egzekucji itp. Każdy sprawa jest inna i jest wymagane dokonanie analizy stanu ekonomicznego by następnie wybrać najlepszy wybór optymalnego scenariusza postępowania.

W zależności od zakresu koniecznych zmian im wcześniej wprowadzi się zmiany tym lepiej zarówno dla dłużnika jak i wierzycieli, którzy będą mieli możliwość odzyskania swoich należności szybciej. Tutaj sprawdza się powiedzenie czas to pieniądz.  Takimi zmianami mogą być przykładowo likwidacja zbędnych działów firmy np. sklepów nieprzynoszące zysku a generujących koszty.

Wiele firm można uratować, gdyby tylko właściciele lub menedżerowie zarządzający firmą wcześniej podejmowali działania związane ochronę z powodu utraty płynności, np. zawarcie układu z wierzycielami co do spłaty zobowiązań.

Szybkość i pewność uruchomienia, niewielkie koszty w porównaniu z innymi postępowaniami restrukturyzacyjnymi o w połączeniu z szeroką ochroną przed egzekucjami stanowi główny czynnik skutkujący tym, że PZU zdecydowanie dominuje, jeśli chodzi o rodzaj wdrażanych restrukturyzacji w naszym kraju.

Pytanie nr 6: Jakie są rodzaje postępowań restrukturyzacyjnych?

Wyróżnia się cztery tryby postępowania:

• sa­mo­dziel­ne zbie­ra­nie gło­sów w trybie postępowania o zatwierdzenie układu,
• przy­spie­szo­ne­ postępo­wa­nie ukła­do­we­,
• postępowanie układowe,
• sa­na­cję.

Różnią się one między sobą długością trwania, skomplikowaniem oraz poziomem ochrony, którą oferują dłużnikowi oraz wysokością kosztów.

Najpopularniejszy tryb postępowania

Dłużnicy najczęściej występowali o restrukturyzację w ramach postępowania o zatwierdzenie układu (PZU). Bardzo często z uwagi na czas trwania, koszty oraz to, iż głównym problemem jest konieczność ustalenia nowego harmonogramu wysokości miesięcznych rat spłaty zobowiązań.

Szybkość i pewność uruchomienia, niewielkie koszty w porównaniu z innymi postępowaniami restrukturyzacyjnymi w połączeniu z szeroką ochroną przed egzekucjami stanowi główny czynnik skutkujący tym, że PZU zdecydowanie dominuje, jeśli chodzi o rodzaj wdrażanych restrukturyzacji w naszym kraju.

Pytanie nr 7: Dla kogo jest postępowanie restrukturyzacyjne?

Wszystkie rodzaje postępowań restrukturyzacyjnych są skierowane do przedsiębiorstw zarówno zagrożonych niewypłacalnością jak i niewypłacalnych. Umożliwiają one zawarcie z wierzycielami umowy zwanej układem, która ma doprowadzić do zaspokojenia wierzycieli i uniknięcia ogłoszenia upadłości.

Postępowanie jest skierowane zarówno do osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, spółek jak i rolników. Ma na celu uniknięcie upadłości i dalsze prowadzenie działalności, z której zysków będą spłacane zobowiązania.

Pytanie nr 8: Ile kosztuje postępowanie restrukturyzacyjne?

Koszt postępowania restrukturyzacyjnego ma istotne znaczenie dla każdego, kto rozważa restrukturyzację firmy. Nie istnieje jednak stała cena, która dotyczyłaby wszystkich przypadków restrukturyzacji. Koszty restrukturyzacji mogą obejmować wiele wydatków i zależą od różnych czynników. Co więcej, mogą się one zmieniać w miarę rozwoju procesu. Myśląc o restrukturyzacji, warto pamiętać, że jest to postępowanie skierowane na optymalne oddłużenie przedsiębiorcy oraz uratowanie go przed koniecznością ogłoszenia upadłości. Dlatego koszty tego postępowania przeważnie i tak nie są zbyt dotkliwe w porównaniu do skutków braku wdrożenia odpowiedniego rozwiązania.

Pytanie nr 9: Czy komornik może zablokować rachunek podczas restrukturyzacji?

Nie, od dnia otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego komornik nie może blokować rachunków, ani zajmować majątku. Proces restrukturyzacji zapewnia nam ochronę przed działaniami wszelkich oddziałów egzekucyjnych.

Pytanie nr 10: Czy przez restrukturyzację stracę cały majątek?

Oczywiście, że nie, podstawą postępowania restrukturyzacyjnego jest ochrona majątku. Jeśli nie będzie przewidziana likwidacja w planie restrukturyzacyjnym, majątek ten powinien zostać zachowany, a wierzyciele powinni być spłacani poprzez realizowanie rat, które zostaną określone w postępowaniu i zaakceptowane przez wierzycieli.